Chỉ số ROS là gì và cách ứng dụng trong đầu tư chứng khoán như thế nào?

1/ Chỉ số ROS là gì?

Khái niệm cơ bản về chỉ số ROS

Chỉ số ROS (Return on Sales) hay tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu là một chỉ số tài chính quan trọng, phản ánh khả năng sinh lợi của doanh nghiệp trên mỗi đồng doanh thu thuần. Ví dụ, nếu ROS = 30%, điều này có nghĩa là với mỗi đồng doanh thu thuần, doanh nghiệp sẽ thu về 0,3 đồng lợi nhuận sau thuế.

Hiện nay, chỉ số ROS là một công cụ không thể thiếu trong việc đánh giá sức khỏe tài chính của doanh nghiệp. Nó cung cấp cái nhìn sâu sắc về hiệu quả hoạt động và khả năng sinh lời của doanh nghiệp, từ đó hỗ trợ nhà đầu tư đánh giá tiềm năng sinh lời, sự ổn định và hiệu quả trong vận hành của doanh nghiệp nhằm đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn và giảm thiểu rủi ro. Một chỉ số ROS cao chứng tỏ doanh nghiệp không chỉ tăng trưởng mạnh mà còn quản lý chi phí hiệu quả, giúp tạo ra lợi nhuận bền vững, từ đó tăng khả năng chi trả cổ tức cho cổ đông.

Chỉ số ROS là gì?

Công thức tính chỉ số ROS

Để tính chỉ số ROS, cần biết lợi nhuận sau thuế và doanh thu thuần của doanh nghiệp. Công thức cụ thể như sau:

Trong đó:

• Lợi nhuận sau thuế = Lợi nhuận trước thuế – Tổng tiền thuế phải đóng + Các khoản thuế bị hoãn lại.
• Lợi nhuận trước thuế = Tổng lợi nhuận gộp về bán hàng, cung cấp dịch vụ + Lợi nhuận thuần từ kinh doanh.
• Doanh thu thuần = Doanh thu bán hàng thực tế – Các khoản giảm trừ doanh thu.

Ví dụ: Giả sử Công ty XYZ báo cáo kết quả kinh doanh năm 20xx với các số liệu tài chính:

• Doanh thu thuần: 45.000 tỷ đồng
• Lợi nhuận sau thuế: 6.750 tỷ đồng

Áp dụng công thức, ta có: ROS = (6.750 / 45.000) x 100 = 15%

Điều này có nghĩa là Công ty XYZ đã thu về 0,15 đồng lợi nhuận sau thuế trên mỗi đồng doanh thu, cho thấy hiệu quả kinh doanh cao và kiểm soát chi phí tương đối tốt.

Đánh giá chỉ số ROS để cân chỉnh quyết định đầu tư

Tùy vào giá trị của chỉ số ROS mà chúng ta có thể xác định doanh nghiệp đang lãi hay lỗ, từ đó nhận biết hiệu quả hoạt động cũng như khả năng kiểm soát chi phí của doanh nghiệp. Cụ thể:

• Chỉ số ROS âm (ROS < 0%): ROS âm cho thấy doanh nghiệp đang lỗ. Điều này có thể do nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như chi phí hoạt động quá cao so với doanh thu, hoặc doanh thu không đủ để bù đắp cho các khoản chi phí. Nếu tình trạng này kéo dài, doanh nghiệp cần nhanh chóng tìm cách cải thiện doanh thu và cắt giảm chi phí.
• Chỉ số ROS dương (ROS > 0%): ROS dương là dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp đang hoạt động hiệu quả và có khả năng sinh lời ổn định. Bên cạnh đó, ROS cao cũng là tín hiệu tích cực cho thấy doanh nghiệp có khả năng chi trả cổ tức hấp dẫn cho các nhà đầu tư, góp phần tăng cường niềm tin của thị trường.

Đánh giá chỉ số ROS trong báo cáo tài chính

2/ Chỉ số ROS bao nhiêu là tốt?

Câu hỏi "Chỉ số ROS bao nhiêu là tốt?" không thể trả lời chính xác bằng một con số cố định, vì giá trị này còn phụ thuộc vào đặc thù ngành nghề và chiến lược kinh doanh của từng doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhà đầu tư có thể đánh giá chỉ số ROS của doanh nghiệp dựa trên các tiêu chí sau:

• So sánh với chỉ số trung bình ngành: Mức ROS trung bình của mỗi ngành là khác nhau và phụ thuộc vào đặc thù riêng biệt của từng ngành. Do đó, để đánh giá hiệu quả hoạt động của một doanh nghiệp, cần so sánh ROS của doanh nghiệp đó với mức trung bình của ngành. Tuy nhiên, trong một số ngành có tính biến động cao như công nghệ, chỉ số ROS có thể không phản ánh chính xác năng lực của doanh nghiệp.
• Chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp: ROS cao hay thấp không phải là thước đo duy nhất để đánh giá thành công của một doanh nghiệp. Nó còn phụ thuộc chặt chẽ vào chiến lược kinh doanh mà doanh nghiệp đang theo đuổi. Ví dụ, các công ty khởi nghiệp hoặc doanh nghiệp đang trong giai đoạn đầu tư mạnh thường chấp nhận ROS âm để đổi lấy tăng trưởng bền vững trong tương lai.

Mặc dù mức ROS trên 10% thường được các nhà đầu tư xem là một tín hiệu tích cực, nhưng để đánh giá toàn diện về hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, nhà đầu tư cần phân tích xu hướng biến động của ROS qua nhiều kỳ. Xu hướng tăng cho thấy hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ngày càng tốt hơn, trong khi xu hướng giảm mặc dù doanh thu tăng có thể doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong việc kiểm soát chi phí. 

Đặc biệt, đối với các doanh nghiệp có chu kỳ kinh doanh biến động mạnh, việc phân tích ROS trong dài hạn (3-7 năm) là vô cùng quan trọng để loại bỏ các yếu tố ngắn hạn và đánh giá được sự ổn định của doanh nghiệp. Ngoài ra, nếu doanh nghiệp có các khoản thu nhập đột biến hoặc bất thường, nên loại bỏ các khoản này khi tính ROS để có kết quả chính xác hơn về khả năng sinh lời thực tế từ hoạt động kinh doanh cốt lõi.

Chỉ số ROS trên 10% thường được xem là tốt

3/ Mối tương quan giữa Chỉ Số ROS và các chỉ số tài chính khác

Mối tương quan giữa ROS và ROA

ROA (Return on Assets) là một chỉ số phản ánh mức độ hiệu quả trong việc sử dụng tài sản để tạo ra lợi nhuận. Chỉ số này cho biết với mỗi đồng tài sản đầu tư, doanh nghiệp sẽ thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế.

Công thức tính chỉ số ROA:

ROA có mối liên hệ mật thiết với ROS, bởi vì cả hai chỉ số này đều phản ánh khả năng sinh lời, mặc dù từ các góc độ khác nhau. Thông thường, khi chỉ số ROS tăng, tức là doanh nghiệp đang tạo ra nhiều lợi nhuận hơn từ mỗi đồng doanh thu, điều này có xu hướng làm tăng lợi nhuận ròng và do đó có thể làm tăng chỉ số ROA, khi tài sản không thay đổi đáng kể. Ngược lại, nếu ROS giảm, lợi nhuận giảm theo, dẫn đến ROA có thể giảm.

Ví dụ điển hình là các doanh nghiệp trong ngành ngân hàng và tài chính, nơi tài sản chủ yếu là tiền mặt, cũng là nguồn tạo ra doanh thu chính. Trong bối cảnh này, các ngân hàng tạo lợi nhuận thông qua hoạt động cho vay. Khi chỉ số ROA cao, điều này thường kéo theo sự gia tăng của chỉ số ROS, vì hiệu quả sử dụng tài sản để sinh lợi nhuận phản ánh tích cực vào tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu.

Mối tương quan giữa ROS và ROA

Mối tương quan giữa ROS và ROE

ROE (Return on Equity) là chỉ số cho biết doanh nghiệp thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận từ mỗi đồng vốn chủ sở hữu. Chỉ số này giúp đánh giá hiệu quả sử dụng vốn và khả năng sinh lời của doanh nghiệp từ nguồn vốn đầu tư của cổ đông.

Công thức tính chỉ số ROE:

ROS và ROE có mối liên hệ chặt chẽ trong việc đánh giá hiệu quả kinh doanh tổng thể của doanh nghiệp. Thông thường, khi chỉ số ROS tăng, tức là doanh nghiệp đang tạo ra nhiều lợi nhuận hơn từ mỗi đơn vị doanh thu, điều này có xu hướng thúc đẩy lợi nhuận sau thuế và dẫn đến tăng ROE, nếu cơ cấu vốn chủ sở hữu không có sự biến động lớn.

Giả sử một doanh nghiệp tăng ROS nhờ quản lý chi phí hiệu quả và tăng doanh thu, lợi nhuận sau thuế tăng làm cho ROE tăng lên nếu không có sự thay đổi lớn trong tổng vốn chủ sở hữu. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, ROS tăng nhưng không kéo theo sự gia tăng tương ứng của ROE. Ví dụ, nếu doanh nghiệp quyết định tăng vốn chủ sở hữu để đầu tư vào việc mở rộng sản xuất kinh doanh, điều này có thể khiến cho ROE không thay đổi hoặc giảm.

Mối tương quan giữa ROS và ROE

Mối tương quan giữa ROS và ROI

Chỉ số ROI (Return on Investment) cho biết tỷ suất lợi nhuận mà doanh nghiệp hoặc nhà đầu tư thu được từ số vốn đã bỏ ra. Đây là chỉ số phổ biến để đánh giá mức độ sinh lời từ các khoản đầu tư.

Công thức tính chỉ số ROI:

Chỉ số ROS và chỉ số ROI có mối liên hệ gián tiếp trong việc phản ánh hiệu quả tổng thể của doanh nghiệp. Mặc dù ROS và ROI đều dùng để đánh giá hiệu quả kinh doanh, nhưng chúng tập trung vào những khía cạnh khác nhau. ROS chỉ ra khả năng tạo lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh chính (bán hàng hoặc cung cấp dịch vụ), trong khi ROI đánh giá hiệu quả sử dụng tổng thể nguồn vốn của doanh nghiệp, bao gồm cả hoạt động kinh doanh chính và các khoản đầu tư khác. 

Một doanh nghiệp có thể có ROS cao nhưng ROI thấp nếu không sử dụng vốn hiệu quả vào các hoạt động mang lại lợi nhuận bền vững. Ngược lại, ROI cao chưa chắc đã đồng nghĩa với ROS cao, vì ROI có thể được cải thiện bởi các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn hoặc hoạt động không thường xuyên khác như thanh lý tài sản.

Mối tương quan giữa ROS và ROI

4/ Hướng dẫn phân tích chỉ số ROS trong thực tế

Nhằm giúp nhà đầu tư hiểu hơn về cách phân tích chỉ số ROS trong thực tế, MoMo sẽ sử dụng bảng báo cáo tài chính hợp nhất năm 2023 (đã kiểm toán) của Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk - VNM) (được đăng tải công khai trên trang Cafef.vn:

Phân tích chỉ số ROS của Vinamilk theo các kỳ kế toán

Vinamilk, hay Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam, là một trong những doanh nghiệp hàng đầu trong ngành sản xuất sữa và các sản phẩm từ sữa tại Việt Nam. Dựa trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của Vinamilk trong năm 2023 và 2022 (trang 09, bảng báo cáo tài chính hợp nhất năm 2023 đã kiểm toán) ta có thể dễ dàng xác định được chỉ số ROE như sau:

Nhận xét: 

• Vinamilk đã ghi nhận mức lợi nhuận sau thuế tăng từ 8.578 tỷ VNĐ năm 2022 lên 9.019 tỷ VNĐ năm 2023. Điều này cho thấy công ty đang có xu hướng phát triển tốt, khả năng sinh lời tăng lên và có thể thu hút sự quan tâm từ các nhà đầu tư.
• Doanh thu thuần cũng có sự gia tăng nhẹ từ 59.956 tỷ VNĐ năm 2022 lên 60.369 tỷ VNĐ năm 2023. Sự ổn định trong doanh thu cho thấy Vinamilk vẫn duy trì được thị phần và sức tiêu thụ sản phẩm trên thị trường.
• Chỉ số ROE tăng từ 14,3% lên 14,9% cho thấy khả năng sinh lời trên vốn chủ sở hữu của Vinamilk đang được cải thiện. Điều này xuất phát từ việc công ty tối ưu hóa chi phí sản xuất, cũng như sự tăng trưởng doanh thu đến từ các sản phẩm mới và hoạt động thay đổi bao bì.

Kết luận: Vinamilk tiếp tục thể hiện sự vững mạnh trong ngành sản xuất sữa tại Việt Nam với sự tăng trưởng ổn định về lợi nhuận và doanh thu. Chỉ số ROE tăng cho thấy công ty đang hoạt động hiệu quả, tạo ra lợi nhuận cao từ vốn của cổ đông.

So sánh chỉ số ROS của Vinamilk và Hanoimilk (đối thủ cạnh tranh)

Công ty Cổ phần sữa Hà Nội (Hanoimilk) có mã chứng khoán là HNM (UpCOM) được thành lập năm 2001 và chính thức đi vào hoạt động năm 2003. Hiện nay, Công ty đã lớn mạnh và trở thành một trong những doanh nghiệp hàng đầu của ngành công nghiệp chế biến sữa. 

Khi xem xét bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của Hanoimilk trong năm 2023 và 2022 (trang 11, bảng báo cáo tài chính hợp nhất năm 2023 đã kiểm toán), ta có thể xác định được ROE cụ thể như sau: 

Nhận xét: 

Chỉ số ROS cho thấy Vinamilk có khả năng tạo ra lợi nhuận từ mỗi đồng doanh thu cao hơn đáng kể so với Hanoimilk trong cả năm 2022 và 2023. Cụ thể, năm 2023, ROS của Vinamilk gấp gần gấp ba lần so với đối thủ, minh chứng rõ ràng cho hiệu quả hoạt động kinh doanh vượt trội.

Trong khi Vinamilk liên tục cải thiện hiệu quả hoạt động, thể hiện qua sự tăng trưởng của ROS trong hai năm liên tiếp, thì Hanoimilk lại đối mặt với tình hình ngược lại. Chỉ số ROS của Hanoimilk giảm mạnh trong năm 2023, cho thấy sự suy giảm đáng kể về khả năng quản lý chi phí và tạo ra lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh.

Như vậy, trong giai đoạn tiếp theo, các nhà đầu tư thường có xu hướng lựa chọn Vinamilk nhờ hiệu quả kinh doanh ổn định, trong khi Hanoimilk cần có những bước đi quyết liệt để cải thiện tình hình tài chính và khẳng định vị thế trên thị trường.

Hướng dẫn phân tích chỉ số ROS trong thực tế

Lưu ý, để có cái nhìn toàn diện hơn về khả năng sinh lời và hiệu quả hoạt động của Vinamilk, bạn cũng nên so sánh chỉ số ROS của công ty với mức trung bình của ngành sữa. Bạn có thể tham khảo các nền tảng tài chính uy tín như finance.vietstock.vn, Investing.com hoặc các báo cáo nghiên cứu thị trường để có được dữ liệu chi tiết. Việc so sánh này sẽ giúp bạn xác định rõ vị thế cạnh tranh, khả năng quản lý chi phí của Vinamilk so với các đối thủ cùng ngành, từ đó đưa ra quyết định đầu tư hiệu quả hơn.

5/ Ưu điểm khi dùng chỉ số ROS trong đánh giá hiệu quả kinh doanh và phân tích đầu tư

Chỉ số ROS được nhận định là một trong những công cụ hữu ích nhất để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của một doanh nghiệp bởi một số ưu điểm sau:

• Dễ tính toán và sử dụng: Các số liệu cần thiết để tính toán ROS thường có sẵn trong báo cáo tài chính, bao gồm lợi nhuận ròng và doanh thu. Điều này giúp cho việc tính toán trở nên đơn giản và nhanh chóng. Bên cạnh đó, cách sử dụng chỉ số này cũng rất dễ hiểu, cho phép nhà đầu tư và nhà quản lý so sánh hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp với các doanh nghiệp khác trong cùng ngành, cũng như theo dõi xu hướng của chính doanh nghiệp theo thời gian.
• Phản ánh đúng hiệu quả kinh doanh thực tế: ROS cung cấp cái nhìn rõ ràng về khả năng tạo ra lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh và quản lý chi phí của doanh nghiệp. Chỉ số này cho biết doanh nghiệp có thể tạo ra bao nhiêu lợi nhuận trên mỗi đồng doanh thu, từ đó giúp đánh giá năng lực cạnh tranh và khả năng hoạt động.

Ưu điểm của chỉ số ROS

6/ Hạn chế của chỉ số ROS khi đánh giá hiệu quả kinh doanh và phân tích đầu tư

Chỉ số ROS là một công cụ hữu ích để đánh giá hiệu quả quản lý chi phí, tuy nhiên, nó không phản ánh đầy đủ mọi khía cạnh của hoạt động kinh doanh. ROS có thể bị tác động bởi các yếu tố ngắn hạn như cắt giảm chi phí một cách cực đoan, mà không đi kèm với sự tăng trưởng bền vững. Do đó, việc chỉ dựa vào ROS để đánh giá hiệu quả tổng thể của doanh nghiệp là không đủ. 

Ngoài ra, chỉ số ROS âm không phải lúc nào cũng là một dấu hiệu xấu. Trên thực tế, ROS âm có thể xảy ra ở các công ty khởi nghiệp hay là một phần trong chiến lược mở rộng của doanh nghiệp. Trong những trường hợp này, ROS âm không phản ánh chính xác năng lực của doanh nghiệp mà chỉ cho thấy giai đoạn phát triển hiện tại. Để đánh giá chính xác, nhà đầu tư cần xem xét cả ROS và các yếu tố khác như chiến lược kinh doanh và triển vọng ngành.

Trải nghiệm đầu tư thông minh với Chứng Khoán CV trên Ứng dụng MoMo! Dễ dàng theo dõi, phân tích và đưa ra quyết định đầu tư dựa trên các chỉ số tài chính uy tín. Khám phá ngay để tối ưu hóa danh mục đầu tư và nắm bắt cơ hội sinh lời hiệu quả nhất. Tải MoMo và bắt đầu hành trình đầu tư của bạn ngay hôm nay!

Chứng Khoán CV trên Ứng dụng MoMo

Qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về chỉ số ROS và tầm quan trọng của nó trong đầu tư chứng khoán. Việc theo dõi và phân tích ROS của các doanh nghiệp sẽ giúp bạn xây dựng một danh mục đầu tư hiệu quả và tối ưu hóa lợi nhuận. Tuy nhiên, bạn cũng cần kết hợp ROS với các chỉ số tài chính khác để có cái nhìn toàn diện trước khi đưa ra quyết định đầu tư cuối cùng.