Trong thời đại ngày nay, việc hiểu và phòng tránh rủi ro tài chính không chỉ giúp bạn bảo vệ tài sản mà còn giúp bạn xây dựng một tương lai tài chính ổn định hơn, có khả năng đối phó với mọi biến động không mong muốn. Như vậy rủi ro tài chính là gì, phương pháp nào giúp bạn chủ động quản trị những rủi ro nguồn tiền tốt nhất, theo dõi ngay các mục thông tin bên dưới nhé. 

1. Rủi ro tài chính là gì?

Rủi ro tài chính, nói một cách dễ hiểu, là những tình huống không mong muốn có thể làm ảnh hưởng đến tình hình tài chính của bạn. Điều này có thể bao gồm việc mất nguồn thu nhập, chi phí y tế bất ngờ, hoặc những khoản chi tiêu phát sinh mà bạn không lường trước được. Việc hiểu rõ quản lý rủi ro là gì và cách phòng tránh sẽ giúp bạn luôn sẵn sàng đối mặt với mọi khó khăn.

2. Tại sao việc hiểu và phòng tránh rủi ro tài chính lại quan trọng?

Việc hiểu và phòng tránh rủi ro tài chính rất quan trọng đối với người đi làm bình thường, như nhân viên văn phòng hay người lao động, bởi vì sẽ giúp họ chủ động quản lý tốt nguồn tài chính của bản thân. Dưới đây là một vài lý do chính yếu vì sao bạn nên quản lý rủi ro tài chính trong thời đại hiện nay: 

  • Biến động kinh tế và bất ổn toàn cầu: Thế giới ngày nay đối mặt với nhiều thách thức về kinh tế như suy thoái, khủng hoảng tài chính, và biến động thị trường. Những yếu tố này có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập, tiết kiệm, và tài sản cá nhân, đòi hỏi mỗi người cần hiểu và phòng tránh rủi ro tài chính để duy trì sự ổn định.
  • Tăng trưởng của các công cụ tài chính phức tạp: Với sự phát triển của các sản phẩm tài chính như thẻ tín dụng, vay tiêu dùng, đầu tư chứng khoán, mỗi người cần phải trang bị kiến thức để không bị rơi vào các quyết định tài chính rủi ro hoặc đầu tư mà không hiểu rõ.
  • Tác động của công nghệ và dữ liệu: Công nghệ giúp quản lý tài chính hiệu quả hơn, nhưng cũng mang đến rủi ro như mất an toàn thông tin cá nhân hoặc giao dịch nhầm lẫn. Hiểu về quản lý rủi ro tài chính trong thời đại số là cách giúp bạn bảo vệ dữ liệu cá nhân và tài sản.
  • Chi phí sống ngày càng tăng: Chi phí sinh hoạt như nhà ở, giáo dục, và chăm sóc sức khỏe đang ngày càng leo thang. Nếu không có kế hoạch quản lý rủi ro, các tình huống bất ngờ có thể dẫn đến thiếu hụt tài chính hoặc nợ nần.
  • Khủng hoảng cá nhân và xã hội: Những rủi ro như mất việc, tai nạn, bệnh tật có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Việc tìm hiểu về phương pháp quản lý rủi ro sẽ giúp bạn có kế hoạch bảo vệ tài chính khi gặp phải những tình huống này, tránh những ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống.

Vì vậy, việc hiểu rõ và phòng tránh rủi ro tài chính giúp đảm bảo an toàn tài chính cá nhân, duy trì cuộc sống ổn định và không rơi vào vòng xoáy nợ hay khủng hoảng tài chính.

3. Các loại rủi ro tài chính thường gặp trong cuộc sống hàng ngày

Chúng ta đều biết rằng, luôn có những rủi ro tài chính khác nhau phổ biến mà ai cũng có thể gặp phải:

  • Rủi ro mất việc làm: Mất đi nguồn thu nhập chính có thể khiến bạn rơi vào tình cảnh khó khăn. Đặc biệt trong môi trường kinh tế không ổn định, việc mất việc đột ngột là một rủi ro không nhỏ.
  • Rủi ro sức khỏe: Một cơn bệnh hoặc tai nạn bất ngờ có thể gây tốn kém rất nhiều tiền bạc, đặc biệt nếu bạn không có bảo hiểm y tế.
  • Rủi ro tiêu dùng không kiểm soát: Đôi khi cảm xúc chi phối quyết định chi tiêu của bạn, và khi đó những khoản tiền nhỏ có thể tích tụ lại thành những vấn đề lớn.
  • Rủi ro nợ nần: Việc không kiểm soát được nợ, đặc biệt là nợ thẻ tín dụng, sẽ khiến bạn phải đối mặt với lãi suất cao và căng thẳng tài chính.
  • Rủi ro chi phí không lường trước: Sửa chữa nhà cửa, xe cộ hoặc chi tiêu cho gia đình bất ngờ đều có thể khiến tài chính của bạn trở nên bấp bênh.
Phân loại cấp bậc rủi ro quan trọng nhất, ít quan trọng nhất để phân bổ nguồn tài chính thích hợp.

Phân loại cấp bậc rủi ro quan trọng nhất, ít quan trọng nhất để phân bổ nguồn tài chính thích hợp.

4. Rủi ro trong đầu tư là gì?

Rủi ro đầu tư là khả năng mà kết quả thực tế của một khoản đầu tư sẽ khác so với kết quả mong đợi, và thường là kết quả xấu hơn. Nó thể hiện sự không chắc chắn về việc bạn có thể mất một phần hoặc toàn bộ vốn đầu tư. Rủi ro có thể đến từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm biến động thị trường, biến động lãi suất, sự thay đổi về chính sách pháp luật, hoặc những yếu tố bất ngờ trong nền kinh tế và chính trị.

  • Ví dụ: Khi bạn đầu tư vào cổ phiếu, nếu giá cổ phiếu giảm mạnh do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế hoặc biến động thị trường, bạn sẽ chịu rủi ro mất một phần hoặc toàn bộ số tiền đầu tư. Trong đầu tư, việc nhận diện và quản lý rủi ro là điều rất quan trọng để bảo vệ tài sản và đạt được mục tiêu tài chính.

5. 8 loại rủi ro trong đầu tư

Rủi ro thị trường (Market Risk): Rủi ro này phát sinh khi giá trị của các tài sản đầu tư giảm do biến động của thị trường tài chính, bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, và các loại tài sản khác.

  • Ví dụ: Giá cổ phiếu của một công ty có thể giảm mạnh do tác động của suy thoái kinh tế hoặc các biến động chính trị.

Rủi ro tín dụng (Credit Risk): Rủi ro tín dụng xảy ra khi đối tác mà bạn cho vay tiền (ví dụ như trái phiếu của công ty) không thể trả nợ hoặc phá sản, dẫn đến mất khoản đầu tư.

  • Ví dụ: Một công ty phát hành trái phiếu nhưng không đủ khả năng trả lãi hoặc gốc, khiến nhà đầu tư bị tổn thất. 

Rủi ro lãi suất (Interest Rate Risk): Rủi ro này liên quan đến sự thay đổi của lãi suất, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến giá trị của các khoản đầu tư như trái phiếu.

  • Ví dụ: Khi lãi suất tăng, giá trị của trái phiếu hiện tại thường giảm do nhà đầu tư tìm kiếm các trái phiếu mới với lãi suất cao hơn. 

Rủi ro thanh khoản (Liquidity Risk):Rủi ro thanh khoản xảy ra khi bạn không thể bán một tài sản đầu tư một cách nhanh chóng mà không phải chịu tổn thất lớn về giá.

  • Ví dụ: Bạn đầu tư vào bất động sản nhưng không thể bán được tài sản đó nhanh chóng khi cần tiền mặt. 

Rủi ro lạm phát (Inflation Risk): Rủi ro này xuất hiện khi giá trị của tiền giảm do lạm phát tăng, làm suy giảm sức mua của khoản đầu tư và lợi nhuận.

  • Ví dụ: Lợi nhuận từ khoản đầu tư của bạn có thể bị giảm khi lạm phát tăng, vì giá cả hàng hóa và dịch vụ đều tăng theo.

Rủi ro quốc gia (Country Risk): Rủi ro quốc gia liên quan đến việc đầu tư vào một quốc gia khác và bị ảnh hưởng bởi các yếu tố chính trị, kinh tế hoặc pháp lý tại quốc gia đó.

  • Ví dụ: Một cuộc khủng hoảng chính trị ở quốc gia bạn đầu tư có thể làm giảm giá trị của tài sản đầu tư, chẳng hạn như cổ phiếu hoặc trái phiếu. 

Rủi ro tỷ giá hối đoái (Currency Risk): Rủi ro này xảy ra khi tỷ giá hối đoái giữa các đồng tiền biến động, ảnh hưởng đến giá trị đầu tư của bạn khi tính theo đồng tiền gốc.

  • Ví dụ: Bạn đầu tư vào cổ phiếu nước ngoài bằng đồng USD, nhưng nếu đồng USD mất giá so với đồng nội tệ, giá trị khoản đầu tư sẽ giảm khi quy đổi về. 

Rủi ro pháp lý (Legal Risk): Rủi ro pháp lý xảy ra khi các thay đổi về luật pháp, quy định của chính phủ hoặc tranh chấp pháp lý ảnh hưởng đến khoản đầu tư của bạn.

  • Ví dụ: Một thay đổi trong luật thuế có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận của bạn, hoặc tranh chấp pháp lý khiến doanh nghiệp mà bạn đầu tư bị tổn thất lớn.

6. Phương pháp quản lý rủi ro tài chính cá nhân

Để giảm thiểu tác động của những rủi ro này, việc quản lý rủi ro tài chính là vô cùng cần thiết. Dưới đây là một số phương pháp gợi ý để bạn dễ dàng áp dụng:

Lập quỹ khẩn cấp

  • Đầu tiên, bạn cần có một khoản tiết kiệm đủ lớn để đối phó với các tình huống khẩn cấp như mất việc hoặc các chi phí y tế bất ngờ. Một quỹ khẩn cấp nên tương đương 3-6 tháng thu nhập.
  • Ví dụ: thu nhập 1 tháng của bạn là 10 triệu VND, thì quỹ khẩn cấp nên là 30 triệu VND (tương đương 3 tháng thu nhập)

Sử dụng bảo hiểm

  • Bảo hiểm là một trong những công cụ quan trọng nhất để giảm thiểu rủi ro. Đầu tư vào bảo hiểm y tế, bảo hiểm nhân thọ, và bảo hiểm tài sản sẽ giúp bạn yên tâm hơn trước những biến cố không mong muốn.

Lên kế hoạch chi tiêu

  • Hãy lập một kế hoạch chi tiêu rõ ràng và theo dõi chi tiêu hàng tháng. Điều này giúp bạn không chi tiêu vượt quá khả năng và có thể dành tiền cho những mục tiêu dài hạn.

Tránh nợ không cần thiết

  • Nợ nần là một trong những nguyên nhân chính gây ra căng thẳng tài chính. Hãy học cách sử dụng thẻ tín dụng một cách hợp lý và chỉ vay khi thực sự cần thiết.

7. Quy trình quản lý rủi ro

Một khi đã hiểu phương pháp quản lý rủi ro là gì, bạn sẽ cần biết cách lập kế hoạch cụ thể. Dưới đây là quy trình quản lý rủi ro rất đơn giản mà bạn có thể áp dụng:

Bước 1: Xác định rủi ro tiềm ẩn

  • Hãy nghĩ về những tình huống có thể xảy ra và ảnh hưởng trực tiếp đến tài chính cá nhân của bạn.

Bước 2: Ưu tiên và đánh giá mức độ nghiêm trọng của rủi ro

  • Xem xét những rủi ro nào có khả năng xảy ra nhất và sẽ ảnh hưởng lớn nhất đến cuộc sống của bạn.

Bước 3: Lên kế hoạch dự phòng

  • Xây dựng các chiến lược như tiết kiệm quỹ khẩn cấp, mua bảo hiểm hoặc điều chỉnh chi tiêu để sẵn sàng đối phó với những rủi ro đó.

Bước 4: Theo dõi và điều chỉnh kế hoạch

  • Kế hoạch quản lý rủi ro không phải là thứ cố định. Bạn cần thường xuyên kiểm tra và điều chỉnh để phù hợp với tình hình tài chính hiện tại.

8. Minh họa một quy trình quản trị rủi ro tài chính 

Ví dụ: Quản lý rủi ro tài chính cá nhân cho một nhân viên văn phòng vào năm 2024.

Bước 1: Xác định rủi ro tiềm ẩn: Hãy nghĩ về những tình huống mà bạn có thể gặp phải trong cuộc sống. Ví dụ, bạn là nhân viên văn phòng và nguồn thu nhập chính của bạn là tiền lương mỗi tháng. Các rủi ro tiềm ẩn có thể là:

  • Mất việc làm: Công ty có thể cắt giảm nhân sự hoặc bạn có thể gặp vấn đề sức khỏe khiến bạn không thể tiếp tục làm việc.
  • Chi phí y tế bất ngờ: Bạn hoặc người thân có thể gặp bệnh tật, dẫn đến chi phí điều trị.
  • Sự cố tài sản cá nhân: Sửa chữa xe hơi hoặc nhà cửa bất ngờ, cần một khoản tiền lớn trong thời gian ngắn.

Bước 2: Ưu tiên và đánh giá mức độ nghiêm trọng của rủi ro: Sau khi xác định được các rủi ro tiềm ẩn, bạn cần xem xét mức độ ảnh hưởng và xác suất xảy ra.

  • Ưu tiên thứ 1: Mất việc làm: Đây có thể là rủi ro lớn nhất vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của bạn. Nếu mất việc, bạn sẽ không có nguồn thu nhập ổn định để chi trả các chi phí sinh hoạt.
  • Ưu tiên thứ 2: Chi phí y tế: Đây cũng là một rủi ro cao, vì không thể đoán trước khi nào sẽ xảy ra và có thể ảnh hưởng lớn đến tài chính.
  • Ưu tiên thứ 3: Sự cố tài sản: Mức độ ảnh hưởng có thể thấp hơn, nhưng vẫn cần chuẩn bị nếu chi phí sửa chữa quá cao so với khả năng hiện tại.

Bước 3: Lên kế hoạch dự phòng: Sau khi ưu tiên các rủi ro, bạn cần lập kế hoạch dự phòng:

  • Quỹ khẩn cấp: Bạn có thể lập quỹ khẩn cấp tương đương 3-6 tháng lương để trang trải khi mất việc hoặc gặp phải những tình huống khẩn cấp khác.
  • Bảo hiểm y tế: Đảm bảo bạn có bảo hiểm y tế để giảm thiểu chi phí điều trị nếu xảy ra tình trạng bệnh tật hoặc tai nạn.
  • Bảo hiểm tài sản: Mua bảo hiểm cho xe và nhà cửa để có nguồn hỗ trợ tài chính khi cần sửa chữa.
  • Điều chỉnh chi tiêu: Giảm bớt chi tiêu không cần thiết và tiết kiệm thêm mỗi tháng để luôn có quỹ dự phòng.

Bước 4: Theo dõi và điều chỉnh kế hoạch

Kế hoạch quản lý rủi ro không phải là cố định. Bạn cần thường xuyên kiểm tra tình hình tài chính của mình. Ví dụ: Nếu bạn có thu nhập tăng lên, bạn có thể tăng quỹ khẩn cấp hoặc đầu tư vào bảo hiểm tốt hơn. Hoặc nếu công việc của bạn trở nên ổn định hơn, bạn có thể điều chỉnh mức độ ưu tiên cho các rủi ro khác.

Nắm rõ những rủi ro tài chính của bản thân để chuẩn bị nguồn tiền tương ứng, giúp cuộc sống thêm vững vàng, ổn định.

Nắm rõ những rủi ro tài chính của bản thân để chuẩn bị nguồn tiền tương ứng, giúp cuộc sống thêm vững vàng, ổn định.

9. Kỹ năng quản lý rủi ro tài chính

Ngoài ra, để thành công trong việc quản lý rủi ro tài chính, bạn cũng cần trau dồi những kỹ năng quản lý rủi ro như sau:

  • Kỹ năng lập ngân sách: Đây là nền tảng quan trọng giúp bạn biết mình đang tiêu tiền vào đâu và dành bao nhiêu cho tiết kiệm.
  • Kỹ năng tiết kiệm: Hãy xây dựng thói quen tiết kiệm ngay cả khi số tiền nhỏ.
  • Kỹ năng đánh giá và mua bảo hiểm: Đừng chọn bảo hiểm chỉ vì giá rẻ mà hãy cân nhắc dựa trên nhu cầu thực tế của mình.
  • Kỹ năng quản lý nợ: Kiểm soát các khoản vay, thẻ tín dụng và tránh rơi vào vòng xoáy nợ nần.

Kết luận

Rủi ro tài chính là điều không thể tránh khỏi, nhưng với sự chuẩn bị và quản lý đúng đắn, bạn hoàn toàn có thể giảm thiểu tác động của nó. Hãy bắt đầu ngay hôm nay bằng cách lập kế hoạch quản lý rủi ro cho bản thân và gia đình. MoMo luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên hành trình bảo vệ tài chính cá nhân.

Lưu ý: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không nên được xem là lời khuyên tài chính, đầu tư, hoặc pháp lý chính thức. MoMo không chịu trách nhiệm về bất kỳ sai sót hoặc thiếu sót nào có thể xảy ra. MoMo khuyến khích bạn nên tìm kiếm lời khuyên từ cố vấn tài chính hoặc chuyên gia trước khi đưa ra bất kỳ quyết định quan trọng nào liên quan đến tài chính cá nhân.