Trong thế giới tài chính ngày càng phức tạp, quản lý chi tiêu là một trong những kỹ năng không thể thiếu. Mình biết rằng đôi khi việc kiểm soát tài chính có thể khiến bạn cảm thấy bối rối, nhưng đừng lo, quy tắc 50-30-20 chính là chìa khóa giúp bạn cân bằng mọi thứ. Hãy cùng MoMo tìm hiểu cách áp dụng quy tắc này vào cuộc sống hàng ngày nhé!

1. Tổng quan quy tắc 50-30-20

1.1 Quy tắc 50-30-20 là gì? 

Đơn giản là bạn chỉ cần chia thu nhập của mình thành 3 phần:

  • 50% cho nhu cầu thiết yếu (như tiền nhà, ăn uống, hóa đơn).
  • 30% cho mong muốn cá nhân (giải trí, mua sắm, du lịch).
  • 20% để tiết kiệm và đầu tư cho tương lai.

Quy tắc 50-30-20 (hay cũng có thể gọi là quy tắc 50-20-30 nếu bạn ưu tiên các khoản tiết kiệm và đầu tư lên trước) sẽ giúp bạn không chỉ sống đầy đủ mà còn tích lũy được cho tương lai tài chính của bạn được cân bằng hơn.

1.2 Quy tắc 50-30-20 mang đến lợi ích gì cho tài chính của bạn? 

Quy tắc này giống như một bản đồ dẫn đường cho tài chính cá nhân. Nó không chỉ giúp bạn kiểm soát chi tiêu, mà còn giúp giảm căng thẳng tài chính. Bạn không cần phải tính toán từng đồng một, chỉ cần tuân thủ theo tỉ lệ phân bổ này, là bạn đã có thể yên tâm về tài chính của mình trong hiện tại và tương lai rồi.

2. Phân tích chi tiết quy tắc tài chính 50/30/20

2.1 Phân bổ 50% cho nhu cầu thiết yếu

Bạn có thể coi đây là phần chi tiêu mà bạn không thể bỏ qua được. Đó là những khoản cần thiết cho cuộc sống hàng ngày như tiền thuê nhà, tiền điện nước, ăn uống, đi lại. Nếu chi tiêu của bạn cho các nhu cầu này vượt quá 50%, hãy thử cân nhắc giảm bớt một số chi phí không cần thiết. Ví dụ, có thể cân nhắc việc tự nấu ăn nhiều hơn hoặc ở ghép chung nhà với nhiều người để giảm chi phí nhà ở xuống. Điều quan trọng là giữ cho phần này ở mức hợp lý để không ảnh hưởng đến các mục tiêu khác.

2.2 Phân bổ 30% cho mong muốn cá nhân

Đây là phần khiến nhiều người dễ "vung tay quá trán" nhất. MoMo hiểu, ai mà không muốn có những trải nghiệm thú vị, đúng không nào? Tuy nhiên, việc chi tiêu không có kế hoạch có thể khiến bạn rơi vào tình trạng "hụt ví". MoMo khuyên bạn nên xem xét kỹ những mong muốn này và tự hỏi: "Liệu món đồ này có thực sự cần thiết không?". Hãy tìm niềm vui trong những thứ đơn giản hơn như xem phim ở nhà hay tham gia các hoạt động miễn phí như đi dạo đường phố.

2.3 Phân bổ 20% cho tiết kiệm và đầu tư

Đây chính là phần giúp bạn xây dựng tương lai tài chính vững chắc. Không chỉ là tiết kiệm cho những tình huống khẩn cấp, bạn cũng cần đầu tư để tiền bạc có thể sinh lời. Nếu chưa quen với đầu tư, bạn có thể bắt đầu từ những hình thức an toàn như gửi tiết kiệm ngân hàng hoặc đầu tư chứng chỉ quỹ an toàn.

3. Hướng dẫn chi tiết cách áp dụng quy tắc 50-30-20 vào từng giai đoạn của cuộc đời

3.1 Sinh viên và người mới đi làm

Đây là giai đoạn bạn mới bắt đầu độc lập tài chính nên thường có thu nhập hạn chế và có thể chưa có nhiều kinh nghiệm quản lý chi tiêu. Sinh viên hoặc người mới đi làm thường phải đối mặt với việc trả tiền nhà trọ, tiền ăn uống, đi lại và những chi phí thiết yếu khác mà trước đây có thể chưa phải lo lắng.

Với một nguồn thu nhập còn khiêm tốn, việc phân chia chi tiêu theo nguyên tắc 50-30-20 có thể gặp thách thức. Dưới đây là cách phân bổ chi tiết bạn có thể áp dụng:

50% cho nhu cầu thiết yếu:

Nếu bạn đang là sinh viên hoặc vừa mới đi làm, phần lớn chi phí của bạn sẽ dành cho tiền thuê nhà, ăn uống và đi lại. Tuy nhiên, hãy cố gắng giữ cho tổng chi phí thiết yếu không vượt quá 50% thu nhập. Nếu gặp khó khăn, bạn có thể:

  • Ở ghép với bạn bè để giảm tiền thuê nhà.
  • Tự nấu ăn thay vì ăn ngoài.
  • Tận dụng các dịch vụ công cộng thay vì sử dụng phương tiện cá nhân.

30% cho mong muốn cá nhân:

Ở giai đoạn này, bạn thường có nhiều mong muốn như mua sắm đồ dùng cá nhân, đi du lịch hoặc tụ tập bạn bè. Điều quan trọng là phải có sự kiểm soát để không chi tiêu quá đà. Một mẹo nhỏ là bạn có thể tự đặt giới hạn cho mỗi tháng và cố gắng không vượt qua mức đó. Ví dụ, mỗi tháng bạn chỉ chi một số tiền cố định cho việc giải trí và mua sắm để không phá vỡ cân bằng chi tiêu.

20% cho tiết kiệm và đầu tư:

Với mức thu nhập thấp, có thể bạn nghĩ rằng tiết kiệm là không thể. Nhưng bạn hoàn toàn có thể bắt đầu từ những con số nhỏ. Ví dụ, bạn có thể dành ra một khoản nhỏ mỗi tháng để tạo quỹ khẩn cấp – phòng những trường hợp bất ngờ như chi phí y tế hay sửa chữa đồ dùng cá nhân. Khi đã ổn định hơn, bạn có thể bắt đầu tìm hiểu và tham gia đầu tư nhỏ lẻ, như gửi tiết kiệm hoặc mua chứng chỉ quỹ.

Lời khuyên:

  • Luôn ưu tiên tiết kiệm dù chỉ là một khoản nhỏ mỗi tháng. Thói quen này sẽ giúp bạn rất nhiều trong tương lai.
  • Hãy sử dụng các ứng dụng tài chính để theo dõi chi tiêu của bạn. Điều này giúp bạn không "vung tay quá trán" và điều chỉnh ngân sách kịp thời.

3.2 Người đã lập gia đình

Khi đã lập gia đình, bạn không chỉ cần quản lý chi tiêu cá nhân mà còn phải cân đối tài chính cho cả gia đình. Điều này có nghĩa là bạn phải tính toán rõ ràng các chi phí sinh hoạt, giáo dục con cái, các khoản nợ (nếu có) và tiết kiệm cho các mục tiêu dài hạn như mua nhà hoặc bảo hiểm sức khỏe.

Ở giai đoạn này, việc áp dụng quy tắc 50 30 20 sẽ có một số thay đổi, vì nhu cầu tài chính của bạn sẽ cao hơn so với khi còn độc thân:

50% cho nhu cầu thiết yếu:

Các chi phí thiết yếu của gia đình sẽ bao gồm tiền thuê nhà hoặc trả góp mua nhà, tiền ăn uống, hóa đơn điện nước và các khoản chi khác. Hãy chắc chắn rằng bạn đã tính toán kỹ các chi phí này, và nếu có thể, hãy tối ưu chúng bằng cách giảm thiểu lãng phí. Ví dụ, bạn có thể tiết kiệm điện, nước và tìm các gói bảo hiểm y tế hợp lý cho gia đình để không ảnh hưởng đến các khoản khác.

30% cho mong muốn cá nhân:

Khi đã có gia đình, mong muốn cá nhân có thể bao gồm những nhu cầu của cả vợ/chồng và con cái. Ví dụ như đi chơi cuối tuần, mua sắm cho gia đình hoặc tham gia các hoạt động giải trí. Tuy nhiên, đừng quên giữ cho chi tiêu trong phần này không vượt quá 30%. Hãy thử lập một ngân sách cố định mỗi tháng cho những hoạt động vui chơi giải trí và khi chi tiêu đạt ngưỡng, bạn có thể lên kế hoạch cho tháng sau thay vì tiêu ngay lập tức.

20% cho tiết kiệm và đầu tư:

Phần này sẽ rất quan trọng đối với tương lai của gia đình bạn. Hãy chia nhỏ mục tiêu tài chính dài hạn: Quỹ khẩn cấp cho gia đình, tiết kiệm cho việc học hành của con cái và đầu tư cho hưu trí. Bạn có thể lựa chọn đầu tư vào các sản phẩm tài chính an toàn như bảo hiểm nhân thọ, quỹ đầu tư, hoặc gửi tiết kiệm cố định cho các mục tiêu dài hạn.

Lời khuyên:

  • Khi đã có gia đình, việc cùng nhau lập kế hoạch chi tiêu rất quan trọng. Hãy đảm bảo rằng cả hai vợ chồng đều hiểu rõ các mục tiêu tài chính và cùng nhau quản lý chi tiêu.
  • Đầu tư cho giáo dục và bảo hiểm là một cách tốt để bảo vệ tài chính gia đình trong tương lai.

3.3 Người có thu nhập cao

Đối với những người có thu nhập cao, nhu cầu chi tiêu và mong muốn có thể đa dạng hơn. Bạn có thể muốn đầu tư vào các khoản lớn hơn, tăng cường tích lũy tài sản và tận hưởng cuộc sống nhiều hơn. Tuy nhiên, điều quan trọng là không lãng phí và luôn duy trì sự cân bằng giữa chi tiêu và tiết kiệm.
Dù thu nhập cao, bạn vẫn nên tuân thủ nguyên tắc 50-30-20 để đảm bảo tài chính ổn định và bền vững:

50% cho nhu cầu thiết yếu:

Với thu nhập cao, chi tiêu cho nhu cầu thiết yếu có thể không phải là gánh nặng lớn. Tuy nhiên, đừng vì thế mà chi tiêu quá tay vào các nhu cầu không cần thiết. Hãy tập trung vào việc duy trì mức sống thoải mái nhưng không phung phí. Bạn có thể đầu tư vào nhà cửa, xe cộ hoặc bảo hiểm cao cấp nhưng luôn giữ mọi thứ trong tầm kiểm soát.

30% cho mong muốn cá nhân:

Với mức thu nhập cao, bạn có thể tự cho phép mình tận hưởng cuộc sống hơn như du lịch, mua sắm hàng hiệu, hay tham gia vào các hoạt động cao cấp. Tuy nhiên, hãy lập kế hoạch chi tiêu thông minh. Đừng để sự giàu có làm mờ mắt bạn khỏi việc tiết kiệm cho tương lai. Nếu có thể, hãy giữ cho chi tiêu này không vượt quá 30% để có thêm tài nguyên đầu tư.

20% cho tiết kiệm và đầu tư:

Đây là lúc bạn nên tối ưu hóa các khoản đầu tư. Không chỉ đơn giản là tiết kiệm, bạn có thể cân nhắc đầu tư vào bất động sản, cổ phiếu, quỹ hưu trí hoặc các dự án kinh doanh. Với thu nhập cao, bạn có khả năng tạo ra nhiều nguồn thu nhập thụ động hơn, giúp tài sản của bạn tăng trưởng bền vững. Ngoài ra, hãy luôn chuẩn bị một quỹ khẩn cấp đủ lớn để đảm bảo an toàn tài chính trong mọi tình huống bất ngờ.

Lời khuyên:

  • Hãy sử dụng thu nhập cao của mình một cách khôn ngoan bằng cách đa dạng hóa đầu tư. Đừng bỏ tất cả tiền vào một lĩnh vực đầu tư mà hãy chia đều ra các lĩnh vực khác nhau.
  • Đừng quên lập quỹ hưu trí sớm để bạn có thể an tâm tận hưởng tuổi già mà không lo lắng về tài chính.

4. Lời khuyên khi áp dụng quy tắc 50-30-20

4.1 Tính toán lại thu nhập hàng tháng và điều chỉnh theo tình hình thực tế

Mỗi tháng, thu nhập có thể dao động, đặc biệt nếu bạn có những nguồn thu không ổn định, việc tính toán và điều chỉnh linh hoạt là điều rất quan trọng. Hãy thường xuyên xem lại tình hình tài chính của mình để đảm bảo bạn luôn đi đúng hướng. Cần linh hoạt thay đổi và cân đối lại chi tiêu nếu có bất cứ hạng mục nào vượt mức. 

4.2 Sử dụng các công cụ, ứng dụng quản lý chi tiêu để theo dõi

Một trong những cách đơn giản nhất để áp dụng quy tắc 50 30 20 là sử dụng các ứng dụng quản lý chi tiêu. Mình có thể giúp bạn theo dõi các khoản chi tiêu hàng ngày và đưa ra các cảnh báo nếu bạn chi tiêu quá mức. Nếu là một người ưa thích việc làm việc trên máy tính thì ứng dụng Excel là cực kỳ phù hợp với bạn trong việc quản lý, phân bổ chi tiêu bằng hàm số học. Còn nếu bạn muốn tiện lợi hơn thì sử dụng các ứng dụng trên điện thoại như Money Lover, MoMo,... 

5. Những lỗi thường gặp khi áp dụng quy tắc 50-30-20

5.1 Chi tiêu vượt quá 50% cho nhu cầu thiết yếu

Đây là một lỗi rất phổ biến, đặc biệt là khi giá cả hàng hóa, dịch vụ tăng cao và thường nằm ở tệp độ tuổi sinh viên/người thu nhập thấp. Nếu chi tiêu cho nhu cầu thiết yếu vượt quá 50%, hãy xem xét cắt giảm hoặc tìm kiếm các giải pháp thay thế như chuyển đến nơi ở có chi phí thấp hơn, hoặc giảm bớt các khoản chi khác không cần thiết.

5.2 Quá tập trung vào mong muốn cá nhân mà quên tiết kiệm

Đôi khi, chúng ta bị cuốn vào việc thỏa mãn các nhu cầu cá nhân và quên đi việc tiết kiệm. Mình luôn nhắc nhở bạn rằng, tiết kiệm là nền tảng cho tương lai. Hãy luôn dành ra ít nhất 20% thu nhập cho việc tiết kiệm và đầu tư, bởi đây chính là khoản sẽ giúp bạn vượt qua những khó khăn bất ngờ trong cuộc sống.

Kết luận

Quy tắc 50 30 20 không chỉ giúp bạn phân bổ thu nhập một cách hợp lý mà còn giúp xây dựng thói quen quản lý tài chính bền vững. Khi hiểu rõ nhu cầu, mong muốn và mục tiêu dài hạn, bạn sẽ có khả năng kiểm soát tài chính tốt hơn, giảm thiểu căng thẳng về tiền bạc và tạo ra nền tảng vững chắc cho tương lai. Hãy bắt đầu áp dụng quy tắc này ngay hôm nay để đạt được sự ổn định và an tâm tài chính.

Lưu ý: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không nên được xem là lời khuyên tài chính, đầu tư, hoặc pháp lý chính thức. MoMo không chịu trách nhiệm về bất kỳ sai sót hoặc thiếu sót nào có thể xảy ra. MoMo khuyến khích bạn nên tìm kiếm lời khuyên từ cố vấn tài chính hoặc chuyên gia trước khi đưa ra bất kỳ quyết định quan trọng nào liên quan đến tài chính cá nhân.